Bijna 90 procent van alle goederen ter wereld wordt vervoerd via vrachtschepen, maar de sector verkeert al twee jaar in een crisis. Naast de verstoring door de pandemie, heeft de scheepvaart nu te maken met nog meer complicaties door de oorlog in Oekraïne.

Te midden van de problemen in de scheepvaartindustrie, neemt de vraag naar luchtvracht toe. De door luchtvracht vervoerde volumes stegen in 2021 met 6,9 procent ten opzichte van 2019, volgens de International Air Transport Association (IATA). De groep sloeg de gegevens over 2020 over wegens de verstoring door de pandemie.

Nu staan de luchtvaartmaatschappijen in de rij om oude passagiersvliegtuigen om te bouwen tot vrachtvliegtuigen.

In de afgelopen drie decennia vonden elk jaar zo’n 50 tot 70 conversies van passagiersvliegtuigen naar vrachtvliegtuigen plaats, schreef luchtvaartconsultant AeroDynamic Advisory in een LinkedIn-post. Omdat de vraag nu zo hard stijgt, verwacht AeroDynamic dat het aantal conversies tegen 2025 meer dan verdubbeld tot 180 per jaar.

"Handel via luchtvracht blijft groeien vanwege de groei van e-commerce. Maar ook de inefficiëntie van de scheepvaart speelt een rol. Hierdoor treden er namelijk vertragingen op", vertelt Shukor Yusof, oprichter van luchtvaartadviesbureau Endau Analytics, aan Insider.

Toch is het geen perfecte oplossing: de kosten voor het vervoer van goederen per vliegtuig zijn aanzienlijk hoger dan per schip - en de consument zou wel eens degene kunnen zijn die het verschil betaalt. 

Toename luchtvracht kan inflatie verder doen stijgen

De crisis in de scheepvaartsector wordt gevoed door een wereldwijd tekort aan arbeidskrachten en operationele problemen in het kader van de pandemie. Denk hierbij aan de erkenning van vaccins, grenscontroles en quarantainevoorschriften.

De oorlog in Oekraïne verergert de crisis waarschijnlijk, aangezien ongeveer 15 procent van de zeevarenden Russisch of Oekraïens is, volgens de Internationale Koopvaardijkamer. Sancties tegen Rusland kunnen het moeilijk maken om personeel te betalen. Tegelijkertijd kan het moeilijker worden om Oekraïense zeevarenden te werven, omdat het land alle mannelijke burgers in de leeftijd van 18 tot 60 jaar verboden heeft het land te verlaten.

Knelpunten in de zeevaart hebben de luchtvracht gestimuleerd.
Knelpunten in de zeevaart hebben de luchtvracht gestimuleerd.
Associated Press/Richard Vogel

Luchtvracht is een aantrekkelijk alternatief geworden - vooral voor kleinere, dure artikelen zoals halfgeleiderchips en bederfelijke waren zoals voedsel.

"De luchtvrachtvolumes nemen toe naarmate de wereldeconomie zich herstelt van de pandemie, omdat de knelpunten in de toeleveringsketen blijven bestaan", aldus Nirgunan Tiruchelvam, van het in Londen gevestigde onderzoeksbureau Tellimer.

Hoewel slechts 2 tot 3 procent van het volume van de wereldhandel per vliegtuig wordt vervoerd, vertegenwoordigt dit 35 procent van de waarde, volgens het advocatenkantoor Reed Smith.

Ongeveer 90 procent van de mondiale verhandelde goederen wordt daarentegen vervoerd via zeevracht, die vier tot zes keer goedkoper is dan luchtvracht. Terwijl de energie-inflatie toeneemt, bereikten de prijzen van vliegtuigbrandstof in maart ook het hoogste punt in 14 jaar. De hogere kosten van het luchtvervoer zullen doorwerken in de inflatie, aldus Tiruchelvam.

En dat is waar de problemen voor de consument beginnen. Als bedrijven proberen te herstellen van de klap die hun winst tijdens de pandemie kreeg, is het waarschijnlijk dat bedrijven "de kosten zullen doorberekenen aan eindgebruikers", vertelt Tiruchelvam.

Zowel Yusof als Tiruchelvam zeggen dat bederfelijke voedingsmiddelen tot de producten behoren die als gevolg van onderbrekingen in de toeleveringsketen vaker in aanmerking komen voor luchtvervoer.

Mogelijk permanente verschuiving van luchtvaartmaatschappijen naar meer vrachtdiensten

Vracht is nu goed voor ongeveer 30 procent van de inkomsten van een doorsnee luchtvaartmaatschappij. Dat is ongeveer een verdubbeling ten opzichte van vóór de pandemie, volgens een IATA-rapport van eind vorig jaar.

Maar de vrachtcapaciteit was vorig jaar nog steeds "beperkt" en ongeveer 10 procent minder dan in 2019, zei de IATA in januari. Dat komt deels doordat de vrachtcapaciteit in passagiersvliegtuigen door de pandemie kromp, omdat er minder gereisd werd, zegt Yusof.

Om aan de stijgende vraag naar luchtvracht te voldoen, schaffen luchtvaartmaatschappijen nieuwe vrachtvliegtuigen aan. Maar het is kosteneffectiever om een oud passagiersvliegtuig om te bouwen tot een vrachtvliegtuig. Een nieuw vrachtvliegtuig kan honderden miljoenen euro's kosten, maar een oud passagiersvliegtuig aanschaffen en ombouwen kost tientallen miljoenen euro's, zo meldde Thomas Pallini van Insider afgelopen februari.

Sommige oude passagiersvliegtuigen worden omgebouwd tot vrachtvliegtuigen nu de vraag naar luchtvracht sterk toeneemt.
Sommige oude passagiersvliegtuigen worden omgebouwd tot vrachtvliegtuigen nu de vraag naar luchtvracht sterk toeneemt.
Israel Aerospace Industries

Vroeger kwam de vraag naar luchtvracht van vrachtmaatschappijen zoals DHL en FedEx, maar nu doen ook passagiersmaatschappijen hun intrede, aldus Yusof. Vorige week kondigde Alaska Airlines - de vijfde grootste luchtvaartmaatschappij in de Verenigde Staten - aan dat het twee van zijn Boeing 737-800's laat ombouwen tot vrachtvliegtuigen. De maatschappij zei tevens dat ze al drie kleinere Boeing 737-700's heeft omgebouwd tot vrachtvliegtuigen.

Een bedrijf dat profiteert van de gestegen vraag naar ombouwdiensten is Israel Aerospace Industries (IAI). Voor de pandemie converteerde het ongeveer 18 vliegtuigen per jaar. Vorig jaar werden 25 vliegtuigen omgebouwd.

"Naarmate onze samenleving meer gewend raakt aan e-commerce, verwachten we een voortdurende opwaartse trend te zien in de behoefte aan vrachtvliegtuigen en aan de meest kosteneffectieve oplossing: het ombouwen van vrachtvliegtuigen", vertelt een woordvoerder van IAI aan Insider.

De verschuiving naar meer vrachtdiensten kan permanent zijn voor luchtvaartmaatschappijen, omdat zakelijke reizen mogelijk niet terugkeren naar het niveau van voor de pandemie, beweert Yusof. "Er zal een toenemende vraag zijn om veel vliegtuigen om te bouwen tot vrachtvliegtuigen," vertelt hij. "Ik denk niet dat we teruggaan naar waar we waren vóór Covid. Het luchtvaartlandschap is veranderd."

LEES OOK: Ultrarijken dumpen privéjets en kopen passagiersvliegtuigen – neem een kijkje in twee omgebouwde luxetoestellen van Airbus en Boeing